24/12/2015

La junulara teatro STUDIO P



En Toruno, Pollando, funkcias de longa tempo la teatra trupo Studio P, konsistanta el junuloj. Kelkaj el ili poste plu sekvis la saman vojon kaj profesiiĝis kiel aktoroj. La influo de Jerzy Grotowski kaj lia malriĉa teatro senteblas en la spektakloj de Studio P per la manko de scenografio (kelkfoje anstataŭata de monumentaj konstruaĵoj, kie situas la scenejo, kaj kiu ĉirkaŭas la aktorojn kaj la publikon) kaj per la simpleco de vestoj. Alia trajto de la malriĉa teatro estas la dissaltigo de baroj inter geaktoroj kaj publiko, la fando de ambaŭ spacoj: la scenejo kaj la partero; tio ebligas la envolvadon de la publiko en la spektaklon kaj la interagadon inter ĝi kaj la aktoroj. Kelkfoje la aktoroj sin montras provizitaj per atributoj (tamen sen aparta kultura signifo ligita al ili), en hieratika sintenado, kio ankaŭ rememorigas la grotowski-an koncepton pri la aktoro-sanktulo.


Ties artgvidantino estas Lucyna Sowińska, afable pozinta por ĉi tiu blogo:



Jen ŝi prezentas la trupon:
 

"STUDIO P, la junulara teatro, laboras en la junulara kulturdomo en Toruń. La grupo havas tridekjaran tradicion.


De dudek jaroj la teatro prezentas ankaŭ esperantlingvajn teatraĵojn.


La grupo laboras kune kun Teresa Nemere. Ŝi tradukas niajn tekstojn kaj korektas la lingvon. STUDIO P preparis en la internacia lingvo sep programojn pri la homaj sopiroj, ĝojoj kaj maltrankviloj.


La teatro specialiĝas pri prezentado de la nuntempa literaturo. La unua spektaklo Risorto temis pri manipulado de sportistoj pere de trejnistoj, gazetaro kaj socio. La spektaklo Ni lernas vivi de Carl Sandburg estis poezia rakonto de gejunuloj pri sopiro retrovi sin en la nuntempa mondo:


         Kiu vi estas?

         Kia estas via nomo? demandis aktoroj.


Similaj problemoj estis en muzikaj programoj Humana voĉo kaj Ĉiam meritas vivi.


STUDIO P preparis du historiajn spektaklojn: Kiun ajn nomon vi havas temis pri Joanna d'Arc, kaj Sinjoro Tadeo estis preparita surbaze de la verko de Adam Mickiewicz, kiun majstre tradukis Antoni Grabowski.

La spektakloj de STUDIO P havas sian specifan karakteron. Kutime ili okazas proksime de la publiko, ofte inter la spektantoj. La aktoroj parolas al ili rekte rigardante en la okulojn. Elektitaj tekstoj estas ofte ripetataj, kantataj ĥore kun la ĉeestantoj:


Kiel bele povus esti

sur tero ĉiam verdanta…


La grupo estis multfoje premiita en landa skalo kaj prezentita en radio kaj televido. STUDIO P prezentis spektaklojn en diversaj lokoj de Pollando kaj ankaŭ dum universalaj kongresoj de Esperanto en Hungario, Norvegio kaj Hispanio, kaj dum Junulara Kongreso en Sankt-Peterburgo. Krom tio, STUDIO P vizitis Esperanto-aranĝojn en Ukrainio, Svedio kaj Italio."

Em Toruń, Polónia, a companhia juvenil de teatro Studio P existe hai mais de trinta anos, e apresenta espetáculos em esperanto desde hai mais de duas décadas. A diretora artística é Lucyna Sowińska. Alguns dos seus jovens atores acabam se tornando atores profisionais. A companhia está especializada na representaçom de peças da literatura contemporánea. Nota-se a influência de Grotowski e o seu teatro pobre na falta de cenografia (em ocasiões substituida por lugares monumentais, onde se situa o cenário e que envolvem os atores e o público), a simpleza no vestiário e a aboliçom das barreiras entre o cenário e a platea, que se fundem, permitindo assi a interaçom entre o público e os atores. Às vezes os atores mostram-se com atributos (mas sem quaisquer significados culturais) e numa atitude hierática, o que lembra o conceito de Grotowski do ator santo. A Studio P tem recebido muitos prémios e tem apresentado os seus espetáculos em vários lugares da Polónia, bem como em congressos e outros eventos esperantistas na Espanha, Hungria, Itália, Noruega, Rússia, Suécia e Ucránia.

In Toruń, Poland, the youth theatre company Studio P exists since more than thirty years, and it presents shows in Esperanto since more than two decades. Its art director is Lucyna Sowińska. Some of its young actors became professional actors. The company is specialized in plays based on contemporary literature. The influence of Grotowski and his poor theatre can be find in the lack of sets (sometimes replaced by monumental buildings, where the scene is located, and which envolves both the actors and the public), a simple wardrobe, and the abolition of barriers between the scene and the pit, melted in just one space, thus allowing the public and the actors to interact between them. Sometimes the actors appears with symbols (but without any cultural meaning) and in a hieratic attitude, remembering Grotowski's concept of the saint-actor. Studio P won many prices and presented its shows in many places in Poland, as well as in congresses and other Esperanto events in Hungary, Italy, Norway, Russia, Spain, Sweden and the Ukraine.

01/01/2013

Adiaŭ, Belka!


La pasintan 22an de decembro 2012 foriris por ĉiam Belka Beleva, grava aktorino pri kiu mi jam parolis en tiu ĉi blogo.

En septembro Miguel Gutiérrez Adúriz (Liven Dek) sukcesis per alia bulgara samideanino, sciigi Belka-n pri ŝiaj du teatreroj nun videblaj en Youtube, alŝutitaj de Miguel mem. Jen la respondo de la bulgara samideanino peranta inter Belka kaj Miguel:

"S-ino Beleva, kun kiu mi ĵus telefonparolis, forte emociigita eksciante la bonan novaĵon, korege dankas por viaj demarŝoj, atingi tiun ĉi sukcesan rezulton, dank’al kiu multaj samideanoj povos ĝui la ĉarman ludon de la BET!" (1)
 
UEA diskonigis la perdon de Belka per la jenaj vortoj (2):
 
FORPASIS BELKA BELEVA (1927-2012)
 
Belka Beleva, aktorino kaj Honora Membro de UEA, mortis la 22-an de decembro en Sofio. Ŝi naskiĝis la 29-an de januaro 1927 kaj esperantistiĝis en 1957. En 1958 ŝi kunfondis Bulgaran Esperanto-Teatron kadre de Bulgara Esperanto-Asocio. Kun sia edzo Anani Anev (1916-1992), same kiel ŝi profesia aktoro, ŝi prezentiĝis ankaŭ duope sub la nomo AABB. Ŝi partoprenis ankaŭ en la fama Internacia Arta Teatro, kiu funkciis de 1957 ĝis 1969 sub la gvido de Srdjan Flego.

Belka Beleva aktoris en multaj kongresoj de Bulgara Esperanto-Asocio, dek kvin Universalaj Kongresoj, kvar IFEF-kongresoj, tri IJK-oj, naŭ festivaloj de Esperanto-teatro, kaj multaj aliaj lokaj kaj internaciaj Esperanto-aranĝoj. Krome ŝi estis prezidanto de Sofia Esperanto-Societo (1979-1981), prezidanto de la Virina Komisiono de BEA (1975-1986), kaj membro de la Virina Komisiono de UEA (1978-1982). Dum multaj jaroj ŝi ankaŭ voĉlegis la revuon Bulgara Esperantisto por blinduloj. En 1986 aperis ŝia aŭtobiografio Teatro sen lingva bariero. En 1996 ŝi estis elektita kiel Honora Membro de UEA. Ankaŭ BEA elektis ŝin honora membro.



En sociaj retoj kiel Facebook kondolencaj kaj bedaŭraj esprimoj tuj aperis. Jen kelkaj aparte reliefigantaj la afablan karakteron kaj grandan talenton de Belka Beleva (3):
"Tre simpatia figuro; se mi bone memoras, ŝi honoris nian grekan esperantistan movadon per tri siaj vizitoj; ŝi estis altnivela aktorino kiu ja meritis kaj ĉiam gajnis la admiron de ĉiuj, kiuj ekkonis ŝin. En Grekujo ni diras: "estu malpeza la tero kiu ŝin kovros!""
                                  
(Spiros Sarafian, Grekio)

 
"Belka estas serena fenomeno en la internacia esperanto movado kaj kulturo, fama bulgara aktorino, kiu surscenigis je alta profesia nivelo la esperanto-teatron kaj propagandis al la neesperantista mondo, ke la e-movado havas sian kulturon! Kiel homo ŝi estis tre malfermita, kontaktema kaj ĉarma persono... Ŝi restos en nia eterna memoro!"                                  
                                  
(Zwetka Miteva, Bulgario)

 
"Mi multe bedaŭras pro la forpaso de Belka Beleva. Ŝi estis unu el la plej amikaj samideanaj bulgaroj. Ni multfoje troviĝis kune en UK kaj ne nur. Ŝi estis bonkora, kontaktema kaj malferma animo. Ŝi restu ĉiam en nia koro. Bonan vojaĝon, kara Belka."

(Maria Pontika, Grekio)

 
"Al la memoro de Belka Beleva !
1978. 34a Internacia Junulara Kongreso, Veliko Târnovo. Bulgario.

Unika foto !


Mi havis la ĝojon kaj la honoron konatiĝi kun ŝi dum la neforgesebla I.J.K. en Veliko Târnovo. Fakte, mi memoras ke mi estis impresiĝinta de ŝia personeco. Ŝi kun ŝia edzo, Ananiv Anev, prezentis teatraĵon dum nia kongreso. Je la fino de la prezento, ŝi invitis min, kiel helenon, kanti la konatan kanton de M. Hadzidakis La geknaboj de Pireo. Mi plenumis ŝian deziron kantante (en la mezo, la barbulo) kune kun miaj bulgaraj amikoj.
Mi persone kaj nome de Helena Esperanto-Asocio kondolencas ŝiajn familianojn, Bulgara Esperanto-Asocio kaj niajn karajn gesamideanojn en Bulgario!
Niaj preĝoj akompanu ŝin kaj kaj ŝia memoro estu neforgesebla!"

(Kostas Kiriakos, Grekio)


Komence de 2011 estis anoncite ke la dua parto de ŝia Teatro sen lingva bariero (cetere, verko hodiaŭ elĉerpita) estis preta por publikigo kaj ke nur mankis eldonejo:

"Enpaĝigita estas la dua parto de Teatro sen lingva bariero, en kiu Belka Beleva rakontas pri Bulgara Esperanto-Teatro depost 1987. Oni serĉas eldoniston por la libro pri la dua periodo de nia plej longe ekzistanta profesia teatra trupo."(4)

Bedaŭrinde nia aktorino foriris ne vidinte sian libron. Hodiaŭ ambaŭ verkoj estas nehaveblaj– la unua pro elĉerpiĝo, la dua tial ke ĝi ankoraŭ ne estis publikigita. De tiu ĉi blogo ni volas instigi eldonistojn fari la necesajn elpaŝojn por lanĉi la du librojn de Belka, verajn atestilojn de nia teatra kulturo. Tio certe tre plaĉus al ŝi.

Em 22 de Dezembro de 2012 faleceu a atriz búlgara Belka Beleva, sobre a qual já temos falado neste blog. Recolhemos condolências e recordações de vários esperantistas e instamos os editores/as a publicarem os seus dous livros: Teatro sem barreiras linguísticas, hoje esgotado, e a segunda parte, que ainda nom foi publicada apesar de estar pronta. Poucas cousas teriam feito mais feliz a Belka.

On 22 December 2012 Bulgarian actress Beleva Belka, about whom we have already spoken on this blog, died. We collect condolences and memories of various esperantists and urge the editors to publish their books: Theatre without language barriers, nowadays out of print, and its second part, which has not yet been published despite being ready. That would have made Belka happy.

Referencoj:



(1) El mia persona korespondado kun Miguel.
(2) El http://www.uea.org/dokumentoj/komunikoj/gk.php?no=486#1 [Alirita en 01.01.2013]
(3)
El la Facebook-paĝo “Esperanto-Grekio / Nia Verda Informilo”.  Vortoj publikigitaj kun la permeso de la koncernaj homoj.
(4) 
El http://esperanto.china.org.cn/esperantujo/2011-03/30/content_22254361.htm

03/09/2012

Inuk


La virina triopo de Inuk (de mald.): Helga E. Jónsdóttir (Pivak), Kristbjörg Kjeld (Ikutak) 
kaj Brynja Benediktsdóttir (Utak)

Grava mejloŝtono en la historio de la teatro en esperanto estis la prezentado de Inuk fare de la Islanda Nacia Teatro en la Universala Kongreso de 1977 en Rejkjaviko. Unue, pro la fakto ke nacia teatrotrupo, kun altega profesia nivelo, prezentis teatraĵon en esperanto; due, pro ties eksterordinara akcepto en la esperanta komunumo. Laŭ Juan Régulo, "Inukon ni devas elekti -kiel oni faras pri la grandaj atingoj, kiuj lasas spurojn- por reprezenti nian plej altan ĉapitron en la disvolviĝo de nia kongresa dramaturgio."(1)

Krom la aktorado, pluraj elementoj kontribuis al la sukceso. Kutime alilandaj trupoj pro evidentaj buĝetaj kaj transportaj kialoj ne disponas taŭgajn teatrajn akcesoraĵojn, muzikon aŭ bonan lum-instalaĵon, kun koncernaj deĵorantaj profesiuloj, kiam ili prezentas siajn verkojn en esperanta kongreso. Tial la pezo de iliaj teatraĵoj kuŝas ĉefe sur la aktorado kaj la teksto, eventuale ankaŭ sur la vestoj. Aliflanke, sendube tiu estas unu el la kialoj, ke en la esperanto-teatro ne maloftas vidi sol-aktorojn kaj monodramojn.

Ne estis tiel en la kazo de Inuk. En la postkongresa ekzemplero de Esperanto legeblis tiurilate: "Inuk (signifas en la eskima "homo") estas kolektiva verko de kvin geaktoroj de la Nacia Teatro de Islando kaj etnologo Haradur Ólafsson. Oni diras "verko" kaj trafas nur la tekston. Verko estas la tuta prezentaĵo, la majstra kunpletiĝo de la teksto, danco, kanto, pantomimo, kostumo, sono, scenejo, lumo...".(2)

La teatraĵo komenciĝis kaj finiĝis per kantoj, kio donis al ĝi rondan aspekton. Denove laŭ la septembra numero de Esperanto: "Pivak amkantas komence de Inuk: "La ĉielvolbo plenigas min per feliĉo. La ventoj trablovas mian menson. Mi tremas de ĝojo antaŭ la maro, kvazaŭ brakumata de mia fianĉo". En la finalo lamentas Ikutak: "Mi timas pri la homoj, pri ni kiuj vivas. Al mi estas strange. La siblanta vento dolorigas miajn orelojn. Mi ne eltenas la knaradon de la domo. Mi timas... Aja, aja... Mi aŭdas la homojn eksplodigi la rokojn. Estas kvazaŭ la Tero krevas, kvazaŭ ĝi atakas nin. La monto povus fermiĝi. Aja, aja...". Inter la du kantoj okazis la barbara invado de la civilizo. Inter ili okazis ankaŭ la sublime majstra geaktora teksto de la plej teatreca teatraĵo vidita en niaj kongresoj. Inuk fakte estas kanto; ĝi estas afiŝo pri danĝero, homrajta proklamo, potenca arta bombo, definigiva kiel ronda blanka riverŝtoneto. Ni preĝu revidi ĝin baldaŭ."

Aliaj elementoj certe kontribuis al la impreso pri ekvilibro: la unuecigaj blankaj, simplaj vestoj de la inuita (eskima) familio, la pristuditaj lokigoj kaj sintenoj de la geaktoroj, la simplaj kaj kelkfoje simetriaj dekoraciaĵoj kaj la trafa prilumado.

Morgunblaðið
05.08.1977
Ĉio estis zorge elektita, ankaŭ la esperantigo. La tradukon faris Stefán Sigurdsson, kaj nia poeto Baldur Ragnarsson helpis la geaktorojn. Fakte, laŭ la loka gazeto Morgunblaðið, Baldur Ragnarsson petis al la grupo ilian prezentadon en la kongreso, la geaktoroj akceptis kaj parkerigis la tekston en esperanto, sed Ragnarsson tiom implikiĝis, ke li ĉeestis la provludojn.(3)

Ragnarsson mem dediĉis intereskaptan paragrafon al Inuk en Beletra Almanako: "Kiel prezidanto de la Loka Komitato mi estis tre okupita dum la Kongresa semajno, sed tamen doniĝis sufiĉa tempo por agrabla kunesto kaj komuna partopreno en diversaj eventoj. Inter tiuj por mi plej memorinda estis la antaŭdebuta prezento de la kongresa teatraĵo Inuk en la Nacia Teatro fare de profesiaj aktoroj. Por mi persone ĝi estis la definitiva pruvo, ke mia dumvintra laboro de instruado de la lingvo al la aktoroj sukcesis. Estis unika evento, ĉar post mondvojaĝaj prezentoj de tiu teatraĵo en multaj landoj, ĉiam nur en la islanda lingvo, ĝi estis nun prezentita por la unua fojo en alia lingvo, Esperanto, honore al la patro de unu el la aktoroj, esperantisto, antaŭ nelonge mortinta. La temo de la teatraĵo estas la detruaj efikoj, kiujn havas la moderna civilizacio sur t.n. primitivajn societojn, ĉi-kaze eskimajn. Ni estis nur kvar, kiuj ĉeestis tiun lastan provon antaŭ la dufoja ege sukcesa prezento al la kongresanaro: Marjorie Boulton, Juan Régulo Pérez, mia edzino Þórey kaj mi. Niaj eminentaj gastoj estis ravitaj de la spektaklo, Marjorie ĝis larmoj, Régulo malpli sinmontre, sed ankaŭ lia raviteco estis evidenta. Li poste aperigis artikolon en Esperanto samjare pri la evento, emfaze priskribante la gravan aktualecon de la emo kaj sian ravitecon. "Ambaŭ fojojn [t.e. la provludon kaj la unuan publikan prezenton] mi restis mutigita de ravo kaj admiro"." (4)

Pri la argumento de Inuk verve rakontis Juan Régulo: "Inuk montras tempon, kiam tradicia eskima familigrupo transiras de sia igloa pramondo al nia usoneska socio, kie industriaj ŝablonaĵoj anstataŭas solidajn gentajn realojn. La dramo elmetas, kiel -dum transirado- malriĉo, mizero, malestimindeco ne permesas al eskimoj taŭge evolui kaj morti, kaj samtempe ne plu ebligas al ili marĉandi sian dekadencon por konvena vivo. Tiuj homoj ne plu kapablas -en etoso de aviadila zumado, turistgregaj mikslingvaj blekadoj, ĉiuspecaj industriaj kiĉaĵoj (galanterio, merceraĵoj, trinkaĉoj, ladrubaj ujoj ktp)...- kolporti sian malriĉon kaj eviti sian mizeron. La tuto prezentas torturan, angoran, preskaŭ sufokan historion. La t.n. progreso aperas kvazaŭ enkorpiĝo de ia emo superi pratimon je ŝanĝiĝo, sed la homoj, en la fino, ne scias, ĉu ili progresis, ĉu ili regresis ĝis frenezorando...". (1)

La grupo ĝisfunde trastudis la temon; krom tio, ke la etnologo Haraldur Ólafsson helpis, la geaktoroj vojaĝis en Gronlandon por surloka esplorado. La spektaklo premieris island-lingve la 18an de marto 1974, kun la samaj aktoroj kiel la UK-a prezentado: Kristbjörg Kjeld, Helga E. Jónsdóttir, Þórhallur Sigurdsson, Ketil Larsen kaj Brynja Benediktsdóttir, kiu ankaŭ reĝisoris ĝin. La facile transporteblaj rekvizitoj permesis al la trupo vojaĝi al internaciaj teatrofestivaloj, kaj tiel ili translokiĝis al ĉ. dudek landoj, inter kiuj pluraj en Sudameriko. Entute estis 108 eksterlandaj prezentadoj de la teatraĵo (5).   

Brynja Benediktsdóttir
Brynja (1938-2008) diplomiĝis en la Nacia Dramteatra Lernejo, studis kun Jacques Lecocq en Parizo kaj faris studvizitojn al la ĉefaj teatroj en Eŭropo. Dum la periodo 1960-1991 ŝi estis dungita kiel aktorino kaj reĝisorino en la Nacia Teatro de Islando. (6)

No Congresso Universal de Esperanto de 1977, em Reiquejavique, Islándia, o teatro em esperanto atingiu um alto nível de qualidade, graças à peça Inuk, encenada polo Teatro Nacional da Islándia. Os cinco atores e atrizes, entre as quais estava a diretora, Brynja Benediktsdóttir (1938-2008), aprendêrom esperanto durante o inverno, tendo como professor o poeta Baldur Ragnarsson. Inuk, umha das peças chave na história do teatro islandês, conta umha história da aculturaçom numha família inuit (esquimó) com a chegada dos produtos da civilizaçom moderna. Obra coletiva do grupo de atores e atrizes que a representou, ajudados polo etnólogo Haradur Ólafsson, foi originalmente escrita em islandês e representada 108 vezes fora da ilha. A excelente iluminaçom, a estrutura circular da peça, que começa e acaba com cantos, as estudadas disposições dos atores e atrizes, a singeleza do vestiário, que une os membros da família, indicam o grande cuidado e mimo com que foi criada.

In the Universal Congress of Esperanto in 1977 in Reykjavik, Iceland, the Esperanto theater reached a high level of quality, thanks to the play Inuk, staged by the National Theatre of Iceland. The five actors and actresses, among whom was the director, Brynja Benediktsdóttir (1938-2008), learnt Esperanto during winter, having as teacher the poet Baldur Ragnarsson. Inuk, one of the key pieces in the history of Icelandic theater, tells a story of acculturation of an Inuit (Eskimo) family with the arrival of the products of modern civilization. Inuk, the collective work of the group of actors and actresses who played it, aided by the ethnologist Haradur Ólafsson, was originally written in Icelandic and played 108 times outside the island​​. The excellent lighting, the circular structure of the play, which begins and ends with songs, the studied possitions of the actors and actresses, the simplicity of the dresses, unifying the family members, shows the great care and attention the play was created with.

Referencoj:

(1) Juan Régulo Pérez: "Ĝis frenezorando", en Esperanto, n-ro 863 (11), novembro 1977, p.185
(2) "Ĉiuj laŭroj iras al "Inuk"", en Esperanto, n-ro 861 (9), septembro 1977, p.153 
(3) "Inuk leikið á esperantó", en Morgunblaðið, 05.08.1977, p. 3
(4) Ragnarsson, Baldur: "Juan Régulo Pérez": pensoj kaj rememoroj", Beletra Almanako 10, 2011, Novjorko: Mondial.
(5) http://www.leikminjasafn.is/annall/1974inuk.html [alirita en 03.09.2012]
(6) http://www.mbl.is/frettir/innlent/2008/06/23/andlat_brynja_benediktsdottir/ [alirita en 03.09.2012]
(7) http://www.mbl.is/greinasafn/grein/1225603/ [alirita en 03.09.2012]
 

26/08/2012

BET en la Hispana Kongreso de 1987


En la 47a Hispana Kongreso de Esperanto, okazinta de la 16a ĝis la 20a de aprilo 1987 en Madrido, Bulgara Esperanto-Teatro (BET) prezentis du spektaklojn, ambaŭ de hispanaj aŭtoroj: La kaverno de Salamanca de Miguel de Cervantes kaj Pikniko sur la batalkampo, de Fernando Arrabal.

 La kaverno de Salamanca (La cueva de Salamanca), intermezo de Cervantes publikigita en 1615 kaj proze verkita, celas prezenti kiel kutime ĉe la intermezoj de tiu aŭtoro, la tri unuecojn aristotelajn: agan, tempan kaj lokan. La tempo de la verko koincidas kun la kronologia tempo kaj ĝi estas linia, sen tranĉoj, antaŭigoj aŭ retroiroj. La spacan unuecon rompas, tamen, eta momento en la strato (anstataŭ en la domo), kiu aliflanke signas la ŝanĝiĝon en la argumento de la eta teatraĵo. 

En tiu verketo Cervantes rakontas al ni la jenon: la edzino (Leonarda) trompas la edzon (Pancracio) kaj atendas ĝis li foriras por ricevi la viziton de la amanto, kiu estas sakristiano (katolika preĝej-servisto, "pedelo" en la prezentado de BET), kun du celoj, nome adulto kaj la abundaj manĝaĵoj kiujn li alportas. Akompanas la sakristianon lia amiko la barbiro, kiu havas amaferon kun la hejma servistino (Cristinica). Sed la edzo subite revenas kaj interrompas la feston. La sakristiano kaj la barbiro devas kaŝi sin en la karbejon. Studento kiu petis tranoktadon en la pajlejo petas ke oni eligu lin de tie kaj, ĉar li komprenis la tiklan situacion, li faras elsorĉigon por ke la sakristiano kaj la barbiro, fulgokovritaj, aperu antaŭ la okuloj de la edzo kiel diabloj. Per tiu ruzaĵo la studento sukcesas savi la haŭton de la edzino kaj akiri povon super la ĉeestantoj.
La humuro de la dialogoj helpas prezenti kritikon al diversaj sociaj tavoloj. La roluloj ĉiam ŝajnigas tion, kio ili ne estas, kiel kutime okazas ĉe Cervantes. Rimarkindas ankaŭ la enesto de folkloraj aspektoj, kiel la kaverno kiu titolas la verkon: laŭ malnova legendo sub arkaĵo en Salamanko (la tiel nomata "kaverno") la diablo instruis magion al universitataj studentoj dumnokte.

Se vi scipovas la hispanan kaj ne timas 17-jarcentajn esprimojn vi povas legi la verkon rete. Ankaŭ eblas legi interesan, ne tro fakan komentarion pri ĝi.

Liven Dek (Miguel Gutiérrez Adúriz) liveris al ni fragmenton de tiutaga prezentado de La kaverno de Salamanca; li ankaŭ sendis al la blogo la bildojn kiujn vi vidas pri la teatraĵoj:


BET prezentis La kaverno de Salamanca vendredon, la trian tagon de la kongreso, en la kulturejo Centro Cultural Buenavista (kiu koincide situas en la madrida kvartalo Salamanca, kvankam la teatraĵo celas la samnoman urbon, ne la madridan kvartalon). La dua seanco de la Teatra Vespero okazis samloke la sekvan tagon, tiam per nuntempa verko: Pikniko sur la batalkampo, de Fernando Arrabal (Pic-nic, verkita en 1947 kaj publikigita en 1952).

Feliĉe, danke al ni disponas hodiaŭ preskaŭ-kvaronhoran filmaĵon de tiu prezentado, pli-malpli la duonon de la tuta teatraĵo. Aktoras Belka Beleva, Teo Jurukov, Luna Davidova, Rossen B. Siromahov, Nikolaj Uzunov, Veneta Zjumbjuleva kaj Ivan Zlatarev. Filmis Milan Sudec. 




Temas pri mallonga verko denuncanta la absurdecon de milito per tre naivaj kaj simplaj roluloj. Ili celas apliki al milito la solvojn de la ĉiutaga civila vivo. Entute temus pri komika teatraĵo, se la fino ne glaciigus ĉies esperojn, ankaŭ tiujn de la publiko. Geedza paro vizitas la batalfronton kun la intenco pikniki kun sia filo, luktanta en tranĉeo. Tien envenas malamika soldato kun kiu ili travivas la ekskursan tagon en amikeca etoso. Surprize ili malkovras ke neniu partio deziras la militon, sekve ili decidas fini ĝin. Tamen subite la kvar roluloj mortas pro mitrala paf-ŝpruco, per abrupta reveno en la realan kruelecon de milito.

Indas substreki la trafon de BET en la elekto de la verkoj. Unue, ĉar ambaŭ teatraĵoj por la Hispana Kongreso estis verkitaj de hispanaj aŭtoroj kaj tio nur povas esti rigardata kiel granda komplezo. Due, ĉar la milito estas temo pri kiu ni esperantistoj estas aparte sentemaj, kaj ĉar multaj hispanoj ankoraŭ konservas memoraĵojn pri la Enlanda Milito (1936-1939), ĉu pro memtravivo, ĉu pro rekta rakontado de la protagonistoj kiuj ĝin suferadis.

La Hispana Enlanda Milito lasis post si multajn mortintojn, mizeron kaj por ni, esperantistoj, ankaŭ nigran epokon de danĝero kaj timo. Pri tio vi povas legi tre interesan artikolon de Toño del Barrio kaj Ulrich Lins.


No 47º Congresso Espanhol de Esperanto (17-20 de Abril de 1987) a companhia Teatro Búlgaro de Esperanto apresentou, em dous dias sucessivos, duas peças de autores espanhóis: o entremez A cova de Salamanca, de Cervantes, e Piquenique, de Fernando Arrabal. De ambas as atuações conserva-se gravações que o escritor Liven Dek disponibilizou na rede. Trata-se dumha denúncia do absurdo da guerra. A escolha do tema da peça, bem como dos autores, ambos espanhóis, para um Congresso Espanhol de Esperanto, nom foi por acaso. A Guerra Civil espanhola deixou mortos, miséria e para nós, esperantistas, tamém umha época negra de medos e perigos. Pode-se ler mais ao respeito neste interesante artigo de Toño del Barrio e Ulrich Lins (em espanhol).

In the 47th Spanish Congress of Esperanto (17-20 April 1987) the company Bulgarian Esperanto Theater presented, in two successive days, two plays of Spanish authors: the short farce The Cave of Salamanca, by Cervantes, and Picnic, by Fernando Arrabal. Of both we preserve recordings that the writer Liven Dek released on the network. This is a denunciation of the absurdity of war. The theme of the piece as well as the authors, both Spanish, for a Spanish Congress of Esperanto, was not a coincidence. The Spanish Civil War left dead, misery and for us, esperantists, also a dark period of fears and dangers. You can read more about it in this interesting article by Toño del Barrio and Ulrich Lins (in Spanish).


Veneta Zjumbjuleva, Luna Davidova kaj Belka Beleva

Belka Beleva kaj Teo Jurukov

Belka Beleva


23/08/2012

Intervjuo al Jadwiga Gibczyńska


La krakova ĵurnalo Dziennik Polski, en sia numero de la 24a de junio 2006, publikigis artikolon kun intervjuoj kun pluraj esperantistoj; inter ili troviĝis Jadwiga Gibczyńska. Temis pri raportaĵo el la plumo de Katarzyna Kobylarczyk sub la titolo "Lenin w wieży Babel" ("Lenin en Babelturo"). Ĝin reproduktis kovrilpaĝe la revuo Pola Esperantisto n-ro 4 de 2006 kaj aldonis ke la menciita artikolo aperis "dum la krakovaj solenaĵoj de 100-jariĝo de esperantista movado en Krakovo kaj 100-jariĝo de Pola Esperantisto."

Jen la parto pri nia aktorino (koran dankon al Przemysław Wierzbowski pro lia afabla korektado de ma
ŝintraduko):

Sinjorino Jadwiga per lingvo malfermas la mondon

   - Ĉio okazas sur la scenejo- Jadwiga Gibczyńska malfermas la pordon. - Tiu ĉi estas magia loko, la plej bona spektaklejo en Krakovo, nomata la Deksepa...

   La unuan lundon de ĉiu monato en la ĉambro n-ro 17 de la Urbocentra Kulturdomo estas spektaklo de la esperanto-teatro "Areno".

  Marian Kostecki: - S-ino Jadwiga, drama aktorino, venis al ni en la 60aj el Gdansko. Ŝi eklaboris en la Popola Teatro kaj kreis la esperantan teatron de unu aktoro. 
 
  Jadwiga Gibczyńska
ĉiam sentis sin bone sur scenejo, sed mankis al ŝi io por havi feliĉan vivon. Iun tagon ŝi ricevis la proponon prezenti teatraĵon en esperanto. Ŝi parkerigis la tekston. Tiam ŝi iris al esperanta kongreso en Hago.- Mi vidis ke tiuj homoj dekomence estas tre proksimaj unuj al la aliaj, tiel fratecaj, ili reciproke bramumis kaj kisis tute malfremde. - ŝi rememoras.

  Ŝi revenis al la marbordo kaj aliĝis al kurso. La celo simplis: per la lingvo malfermi por si la mondon. Kaj tio estis sukcesa.

  Jadwiga Gibczyńska: - Kiel esperanta aktorino mi estis logaĵo. Kien ajn mi iris tuj venis ĵurnalisto, iu paroligis min per mikrofono.
 
  Esperantistoj pagadis la vojaĝon, manĝadon kaj loĝadon. Interŝanĝe, ili volis ke ŝi ludu. Ŝi vagadis, estis kiel vagabondo. Kelkfoje ŝi sukcesis havigi al si bonan scenejon, foje naĝejon, alifoje ŝi ludis en privata loĝdomo... Anglio, Skotlando, Skandinavio, Germanio... En Germanio ŝi konvinkis sin ke esperanto estas vere neŭtrala lingvo.

  - Mi vivis ĉe geedza paro de esperantistoj, ni kune vespermanĝis, la konversacio turniĝis al milito. Kaj tiam mi sciiĝis ke la sinjoro konas ion pri unu regiono de Pollando.
   
  Temis pri Aŭŝvico. 

  -  Se ni parolus en ajna alia lingvo, certe okazus kverelo. Aŭ li tute ne mencius tion. Kaj tamen io liberiĝis en li. 
  Kaj poste mi veturis al Japanio. Tio estis mirinda.


O jornal cracoviano Dziennik Polski publicou em 24 de Junho de 2006 um artigo com entrevistas a vários esperantistas, entre os que se achava Jadwiga Gibczyńska. Nel, a atriz conta como, ainda sem saber esperanto, aceitou a proposta de atuar numha peça nesta língua, memorizando o texto. Entom foi representá-la a um congresso de esperanto na Haia e ficou surpreendida de ver a gente abraçar-se e beijar-se como se nom fossem estrangeiros. Ao voltar inscreveu-se num curso. Despois os/as esperantistas pagavam-lhe a viage, o alojamento e a manutençom em troca de vê-la atuar, e assi percorreu o mundo.

The newspaper Dziennik Polski, Krakow, published on June 24, 2006 an article with interviews with various esperantists, among whom was Jadwiga Gibczyńska. In it, the actress tells how, without knowing Esperanto, she accepted the offer to act in a play in this language, memorizing the text. Then she went to a Esperanto congress in The Hague for playing it and was surprised to see people hugging and kissing as if they weren't foreigners. Back fom the congress, she enrolled in a course. After that esperantists paid her travel, accommodation and maintenance in exchange for seeing her playing, and so she toured the world.